ภูมิปัญญาท้องถิ่น

ภูมิปัญญาท้องถิ่น 

ภูมิปัญญาท้องถิ่นบ้านตะโล๊ะหะลอ 

รวบรวมตั้งอยู่ที่ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านตำบลตะโล๊ะหะลอ

ที่ตั้ง : หมู่ 5 ท่าเสด็จ, ตำบลตะโล๊ะหะลอ อำเภอรามัน จังหวัดยะลา 95140

โดยมีภูมิปัญญาท้องถิ่น ดังนี้ 

1. กริชรามันห์

กริชรามันห์

ข้อมูล/รายละเอียด

“กริชรามันห์” มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน มีต้นกำเนิดเมื่อ 200-300 ปีก่อน โดยเจ้าเมืองรามัน 

ประสงค์ให้มีกริชเป็นอาวุธคู่บ้านคู่เมือง จึงได้เชิญช่างทำกริชจากอินโดนีเซียมาทำกริชที่เมืองรามัน และสืบทอดภูมิปัญญามาจนปัจจุบัน

กริชรามันห์ของชุมชนตะโละหะลอ เป็นรูปแบบศิลปะปัตตานี หรือที่เรียกกันว่า กริชตายง ซึ่งเป็น

กริชที่ทำมาในปัจจุบันนี้ โดยมีบรมจารย์คือ ช่างหลวงของเจ้าเมืองรามัน ถือว่าเป็นที่มาของกริชรามันห์ และจะรู้จักว่า กริชตะกูลบันไดสาระ มีศิลปะในรูปแบบปัตตานี ก็คือกริชตายง หรือกริชหัวนกพังกะ

แกะสลักอย่างสวยงาม

 

พวงกุญแจรูปกริชเป็นของที่ระลึก

โชว์ลีลาลวดลายการรำกริชอย่างอ่อนช้อย

จุดเด่นการเรียนรู้

• ประวัติศาสตร์และความสำคัญของกริชรามันห์
• ขั้นตอนวิธีการทำกริช
• ลีลาลวดลายการรำกริช

2. เบ้าขนมก้อ

เบ้าขนมก้อ

"ขนมก้อ" หรือ "ตือปงปูตู" เป็นขนมพื้นบ้านของชาวมุสลิมในสามจังหวัดชายแดนใต้ ใช้ในพิธีต่างๆ 

เช่น งานแต่งงานนอกจากใช้ในงานพิธีแล้วยังรับประทานได้ทุกมื้อ นิยมรับประทานคู่น้ำชา

ขนมก้อมีรูปร่างและลวดลายสวยงามต่างกันไป เช่น รูปเขาพระสุเมรุ รูปปลา รูปกลม เป็นต้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับอุปกรณ์สำคัญคือ "เบ้าขนมก้อ" เบ้าขนมก้อทำจากไม้เนื้อแข็ง มีขนาดและลวดลายที่ต่างกันไป 

ขนมก้อของกลุ่มแม่บ้านตะโล๊ะหะลอ นอกจากรสชาติอร่อยแล้ว ยังสวยงามต่างจากขนมก้อทั่วไปที่ 

เป็นก้อนกลมเรียบ เพราะใช้เบ้าที่แกะลวดลายงดงาม จึงมักมีผู้สนใจสั่งไปประกอบงานมงคลเสมอ

จุดเด่นการเรียนรู้

• ขนมพื้นบ้านชาวมุสลิม
• วิธีการทำขนมก้อ
• วิธีการทำและวิธีการใช้เบ้าขนมก้อ

3. รูปสัตว์จากเปลือกและกะลามะพร้าว

จุดเด่นการเรียนรู้

• ของเล่นพื้นบ้าน
• การทำรูปสัตว์จากเปลือกและกะลามะพร้าว
• การนำสิ่งของเหลือใช้มาสร้างให้เกิดประโยชน์

4. เรือจากเปลือกมะพร้าว

จุดเด่นการเรียนรู้

• ของเล่นพื้นบ้าน
• การทำเรือจากเปลือกมะพร้าว
• การนำสิ่งของเหลือใช้มาสร้างให้เกิดประโยชน์

5. ลูกข่างไม้

ข้อมูล/รายละเอียด ลูกข่างถือเป็นการละเล่นไทยชนิดหนึ่ง ที่มีการเล่นโดยการผูกด้วยเชือก และขว้างลูกข่างลงพื้นให้เกิดการหมุน โดยมีกติกาการเล่นอยู่คือ หากขว้างลูกข่างไม่หมุนหรือออกนอกวงถือว่าแพ้ และผู้แพ้จะต้องนำลูกข่างของตนวางในวงกลมเพื่อให้คนอื่นใช้ลูกข่างที่พันเชือกขว้างไปบนลูกข่างนั้นเป็นการลงโทษ

จุดเด่นการเรียนรู้

• ของเล่นพื้นบ้าน
• การทำลูกข่างไม้
• การนำสิ่งของเหลือใช้มาสร้างให้เกิดประโยชน์

6. ว่าวมลายู

ข้อมูล/รายละเอียด ว่าววงเดือนเป็นของเล่นของเหล่าเทพเทวดา ทำให้ว่าววงเดือนมักจะมีรูปภาพลวดลายเป็นรูปเทวดา ว่าววงเดือน หรือเรียกว่า “วาบูแล หรือ วาบูลัน” ซึ่งบูลันนั้น แปลว่าดวงจันทร์ จึงทำให้ว่าวมีรูปดวงเดือนเป็นส่วนประกอบอยู่ตรงกลางลำตัว ระหว่าง ปีก และเขา ว่าววงเดือน มีสองแบบคือ แบบที่มีแอก และแบบไม่มีแอก  บ้างก็ว่าว่าววงเดือนมาจากประเทศมาเลเซีย บ้างก็ว่าเป็นของชาวจังหวัดปัตตานี ความเป็นมาของว่าวบางคนบอกว่าว่าวมาจากประเทศมาเลเซีย และบางคนบอกว่ามาจากจังหวัดปัตตานี

จุดเด่นการเรียนรู้

• ที่มาและความสำคัญของว่าวมลายู
• วิธีการทำว่าวมลายู